Μεντρεσέ Τζαμί

Το Τζαμί του Μεντρεσέ, στη νότια πλευρά της Βέροιας, είναι ένα από τα δύο αντιπροσωπευτικά δείγματα οθωμανικής αρχιτεκτονικής τεμένων που απέμειναν στη Βέροια, το οποίο είναι το μεγαλύτερο και το αρτιότερο καθώς σώζει ακέραιο το μιναρέ του.

Χτίστηκε γύρω στα 1850, πάνω στα θεμέλια του τζαμιού του Μουσά Τσελεμπή. Βρίσκεται στην οδό Μάρκου Μπότσαρη, κοντά στην πλατεία Ωρολογίου και δίπλα από το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, με το οποίο είχε κοινό περίβολο όπου γίνονταν ιερές, πνευματικές συζητήσεις.

Στη θέση του σημερινού τζαμιού υπήρχε προχριστιανικός βωμός και στη συνέχεια κατά τους βυζαντινούς χρόνους ναός των Αγίων Αποστόλων Παύλου και Πέτρου. Ανάμεσα στα μαρμάρινα αγκωνάρια της εξωτερικής πλευράς της τρίπλευρης βάσης του μιναρέ διακρίνεται ένα σε περίοπτη θέση με δύο συλλαβές αρχαίας ελληνικής επιγραφής: «ΒΩ... ΕΥΝ...». Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι στον τόπο αυτό υπήρχε αρχαίος ελληνικός βωμός αφιερωμένος στην Ευνομία. Σύμφωνα με τον μωαμεθανό περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή, ο ναός αυτός μετατράπηκε σε τζαμί από τον Μουσά Τσελεμπή, γιο του Κεραυνού Χαν, όταν κατέλαβε τη Βέροια γύρω στο 1410-1413.

Το τζαμί αυτό κατεδαφίστηκε γύρω στα 1850 και με τα δικά του και άλλα υλικά χτίστηκε το τζαμί που σώζεται σήμερα, το γνωστό ως Τζαμί Τσιάι-άικ, ή Τζαμί της συνοικίας Μουσάλα, ή τζαμί του Μεντρεσέ. Η λέξη «μεντρεσές» ή «μενδρεσές» είναι αραβική και σημαίνει ιεροδιδακτήριο (σχολείο). Υπάρχει μια μαρτυρία που αναφέρει ότι δίπλα στο τζαμί υπήρχε ένα μακρόστενο διώροφο κτίριο κοντά σε μία σειρά από μεγάλα κυπαρίσσια, που λειτουργούσε ως μεντρεσές και ο οποίος κάηκε το 1924.