Αρχαία Πύδνα

Η αρχαία πόλη της Πύδνας ήταν χτισμένη περίπου ένα χιλιόμετρο νοτίως του Μακρύγιαλου, στα παράλια του Θερμαϊκού. Γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τα βυζαντινά χρόνια, ως λιμάνι, ενδιάμεσος σταθμός ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο της Ελλάδας, σημαντικό εργαστήρι κεραμικής, αλλά και χάρη στις αλυκές της. Η πόλη είναι γνωστή για τη Μάχη της Πύδνας, ανάμεσα στα στρατεύματα του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας, Περσέα και του ρωμαϊκού στρατού υπό τον Αιμίλιο Παύλο, η οποία σήμανε την οριστική επικράτηση των Ρωμαίων και την υποταγή της Ελλάδας, το 168 π.Χ.

Η Πύδνα μετονομάστηκε σε Κίτρος από τους Ρωμαίους και μέσα στους αιώνες μεγαλούργησε ως η σημαντικότερη πόλη της Πιερίας, αλλά και λεηλατήθηκε από διάφορους κατακτητές. Το διάσημο κάστρο της, που διασώζεται στον αρχαιολογικό χώρο, είναι δημιούργημα των Φράγκων, που επιδιόρθωσαν και ισχυροποίησαν την προηγούμενη ρωμαϊκή οχύρωση. Η πόλη εγκαταλείφθηκε τον 14ο αιώνα, αφού είχε καταστραφεί εν μέσω της εμφύλιας διαμάχης για τη διαδοχή στον θρόνο του Βυζαντίου.

Οι ανασκαφές ανακάλυψαν τη δυτική πύλη του κάστρου, θεμέλια πανδοχείου, λουτρού και μιας μικρής βασιλικής, καθώς και πολυάριθμα παλαιοχριστιανικά μάρμαρα και γλυπτά του 10ου και 11ου αιώνα και πλήθος ευρημάτων, που επιβεβαίωσαν την ισχυρή θέση της πόλης. Μέσα στο κάστρο εντοπίσθηκαν τμήματα δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών του 4ου και 6ου αιώνα.