Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου (Παλαιά Μητρόπολη)

Από τη βυζαντινή περίοδο της Έδεσσας διαζώζονται μονάχα δύο ναοί, στον παραδοσιακό οικισμό Βαρόσι. Ένας από αυτούς είναι ο Παλαιά Μητρόπολη, η οποία σήμερα είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χρονολογημένη στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, λίγο πριν την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς. Η αρχική ονομασία του ναού ήταν Αγία Σοφία, αλλά μετονομάστηκε για να αποφύγει τη μετατροπή της σε τζαμί κατά την Τουρκοκρατία.

Η εκκλησία είναι χτισμένη σε ερείπια προγενέστερου ναού, όπως μαρτυρούν τα περίτεχνα κιονόκρανα με ανάγλυφα του 5ου αιώνα. Ο τύπος της είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με υπερυψωμένο κεντρικό κλίτος και διακοσμείται από δύο στρώματα σημαντικών τοιχογραφιών, αρχικά του 14ου και στη συνέχεια του 17ου αιώνα. Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο ζωγράφος Απόστολος Λογγιανός Βοδενιώτης φιλοτέχνησε ένα επιχρυσωμένο, ξυλόγλυπτο τέμπλο ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας.