Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χορτιάτη

Ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στον Χορτιάτη, στο κέντρο του οικισμού, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Πρόκειται για τον Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ο οποίος χρονολογείται στον 12ο αιώνα και είναι μοναδικός από αρχιτεκτονικής άποψης, καθώς δεν υπάρχει άλλη εκκλησία στην ηπειρωτική Ελλάδα που να ανήκει στον «νησιώτικο» απλό οκταγωνικό τύπο.

Ο ναΐσκος είναι μονόχωρος με τετράγωνη κάτοψη και καλυπτόταν με τρούλο, ο οποίος αντικαταστάθηκε από μια χαμηλή ασπίδα μετά την κατάρρευσή του. Εσωτερικά, ο Ναός διασώζει εξαιρετικό τοιχογραφικό διάκοσμο του 12ου και 18ου αιώνα. Στη γύρω περιοχή διατηρούνται λείψανα παλαιοχριστιανικού ναού και υπολείμματα της βυζαντινής Μονής Χορταΐτου.