Παναγία Σουμελά

Στις καταπράσινες πλαγιές του Βερμίου, κοντά στην Καστανιά Ημαθίας, η Μονή της Παναγίας Σουμελά αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προσκυνηματικούς τόπους της Ελλάδας. Θεμελιώθηκε το 1951, με πρωτοβουλία του συγγραφέα Φίλωνα Κτενίδη και του συλλόγου «Παναγία Σουμελά», με σκοπό να αναβιώσει την ιστορική Μονή Παναγίας στο όρος Μελά του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα. Η μονή λειτουργούσε από τον 4ο αιώνα έως την καταστροφή της το 1922 από τους Τούρκους, ενώ τα κειμήλια που σώθηκαν, μαζί με την εικόνα της Παναγίας, φυλάσσονταν για μία εικοσαετία στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας πριν μεταφερθούν στη νέα μονή, 20 περίπου χιλιόμετρα από τη Βέροια.

Η εν Ελλάδι Παναγία Σουμελά εγκαινιάστηκε το 1952 και από την έναρξη της λειτουργίας της αποτέλεσε πόλο έλξης μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Καθώς έχει ισχυρό ιστορικό δεσμό με το ποντιακό στοιχείο, ως συνέχεια της Παναγίας Σουμελά που διετέλεσε πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού επί αιώνες, της έχει αποδοθεί ο άτυπος τίτλος του «πνευματικού κέντρου των Ποντίων», αν και οι προσκυνητές της προέρχονται από όλο τον κόσμο. Καθώς είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου και το προσκύνημα τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου είναι πολυπληθές, συνοδευόμενο από εορταστικές εκδηλώσεις.

Η εικόνα-σύμβολο της Παναγίας Σουμελά αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά. Το καθολικό της μονής είναι μεγαλοπρεπής ναός βυζαντινού ρυθμού, ο οποίος φυλάσσει στο εσωτερικό του την περιώνυμη εικόνα της Παναγίας. Το κτιριακό συγκρότημα σήμερα περιλαμβάνει δύο ναούς, πολλούς ξενώνες και κάθε είδους βοηθητικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση επισκεπτών και προσκυνητών. Επίσης, λειτουργεί πλούσια βιβλιοθήκη, καθώς και εκθετήριο πολύτιμων εκκλησιαστικών σκευών, εικόνων και αμφίων.