Αρχαία Άργιλος

Η Αρχαία Αμφίπολη κυριαρχεί ως αρχαιολογικός χώρος στις εκβολές του Στρυμόνα, αλλά σε απόσταση 6 χιλιομέτρων μία άλλη, ακόμα παλαιότερη πολιτεία προσφέρει τα απομεινάρια της ως χρήσιμη γνώση για την ιστορία της περιοχής και τους ανθρώπους που την κατοίκησαν. Στον λόφο «Παλαιόκαστρο», σε μια έκταση περίπου 150 στρεμμάτων, η αρχαία αποικία των Ανδρίων που επέλεξαν το σημείο για να εκμεταλλευτούν την πλούσια σε γεωργικά προϊόντα, ξυλεία και μεταλλεύματα περιοχή, παρουσιάζει την οργάνωση της Αργίλου που ιδρύθηκε το 655 π.Χ.

Η ανασκαφή του χώρου συνεχίζεται από το 1992 και τα ευρήματα είναι σπουδαία. Το άψογα συντηρημένο ελαιοτριβείο ξεχωρίζει ανάμεσα στις οικίες και τα καταστήματα του αρχαίου οικισμού, ενώ δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα που έρχονται στην επιφάνεια βοηθούν στην κατανόηση του τρόπου δημιουργίας μίας αρχαίας ελληνικής πόλης ως αποικία, δηλαδή σε μία περιοχή όπου οι ερχόμενοι από την Άνδρο άποικοι έπρεπε να συνυπάρξουν με τον ντόπιο πληθυσμό, μίλια μακριά από το νησί τους.

Η ίδια η ρυμοτομία της αρχαίας Αργίλου, με τα στενά της σοκάκια, θυμίζει αιγαιοπελαγίτικο νησί, ενώ η νησιώτικη αρχιτεκτονική της εποχής δημιουργίας της πόλης αποτελεί από μόνη της μία ιδιαιτερότητα στο μακεδονικό τοπίο. Η Άργιλος καταλήφθηκε από τον Φίλιππο Β’ (357 π.Χ.) και μετά την καταστροφή της δεν ανασυστάθηκε παρά μόνο στην ακρόπολή της, καθώς η γειτονική Αμφίπολη γνώριζε τη μεγάλη της ακμή.