Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων

Μοναδικό παγκοσμίως στη θεματική του, το Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων λειτουργεί στις Σέρρες από το 1979, ενώ από το 1998 στεγάζεται σε νεόδμητο κτίριο που ανεγέρθηκε αποκλειστικά για τον σκοπό της έκθεσης της μουσειακής συλλογής.

Στα τρία επίπεδα (υπόγειο, ισόγειο και όροφος σε μορφή υπερώου) παρουσιάζεται η τέχνη και η ζωή των Σαρακατσάνων, μέσα από αναπαραστάσεις και αντικείμενα που αντανακλούν τον νομαδικό τρόπο ζωής τους. Ο μικρός, για τα δεδομένα των αναγκών της συλλογής, χώρος οδήγησε στην οργάνωση ενός μουσείου με συμπυκνωμένη την παρουσίαση του τσελιγκάτου, όπου τα βασικότερα και πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δίνουν στον επισκέπτη την εικόνα της σαρακατσάνικης ζωής, ειδικά στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Τα υφαντά και τα κεντήματα παίζουν κυρίαρχο ρόλο και γίνεται εκτεταμένη παρουσίαση της τεχντοτροπίας των Σαρακατσάνων στον ρουχισμό και τη διακόσμηση με υφάσματα. Αναπαρίσταται ο αργαλειός, το καλύβι με πλεγμένα χόρτα, καταγράφοντας σε κάθε μορφή το βασικό στοιχείο της σαρακατσάνικης ζωής, δηλαδή το διαρκές εφήμερο της κατοικίας καθώς οι Σαρακατσάνοι μετακινούνταν συνεχώς, ανάμεσα στις εποχές του χρόνου, από τους κάμπους στα βουνά, μαζί με τα κοπάδια τους. Αυτό δημιουργεί και το μεγάλο ενδιαφέρον σε κάθε πλευρά του πολιτισμού που ανέπτυξαν, καθώς η εκπαίδευση, οι οικιακές εργασίες, η καθημερινότητα, ο έρωτας, η επιβίωση και κάθε μορφή κοινωνικής σχέσης ακολουθούσαν το διαρκές μεταναστευτικό τους ταξίδι.