Πρώην Ορφανοτροφείο Μέλισσα (Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου)

Το πρώην Ορφανοτροφείο «Μέλισσα», το οποίο στεγάζει σήμερα το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, είναι ένα σημαντικό ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο της Θεσσαλονίκης. Το κτήριο βρίσκεται στην οδό Βασιλίσσης Όλγας 36 και αποτελεί δείγμα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα.

Το κτήριο κατασκευάστηκε το 1897 ως έπαυλη του Οσμάν Αλή Βέη, ενός πλούσιου Τούρκου εμπόρου. Το αρχιτεκτονικό του ύφος συνδυάζει νεοκλασικά και αναγεννησιακά στοιχεία, χαρακτηριστικά του εκλεκτικιστικού ρεύματος της εποχής. Το 1908 αγοράστηκε από τον Αθανάς Σοπώφ, εμπορικό ακόλουθο της Βουλγαρίας, και από το 1909 στεγάζει την Εμπορική Υπηρεσία της Βουλγαρίας. Το κτήριο έχει φιλοξενήσει σημαντικές προσωπικότητες, όπως τον βασιλιά της Βουλγαρίας Φερδινάνδο Β΄ και τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916, κατά τη διάρκεια του κινήματος της Θεσσαλονίκης.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, το κτήριο μετατράπηκε σε ορφανοτροφείο για τα παιδιά της πόλης, γνωστό ως «Μέλισσα». Το ορφανοτροφείο παρέμεινε εκεί έως το 1977, οπότε μεταφέρθηκε στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης.

Το κτήριο είναι αντιπροσωπευτικό της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, με στοιχεία νεοκλασικισμού και αναγέννησης. Οι αρχιτεκτονικές του λεπτομέρειες, όπως τα επιμελημένα γείσα και οι μεγαλοπρεπείς είσοδοι, αντικατοπτρίζουν την πλούσια ιστορία του. Το κτήριο παρέμεινε ακατοίκητο από το 1977 έως το 1998, όταν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ανέλαβε την αποκατάστασή του και το μετέτρεψε σε έδρα του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών.

Σήμερα, το κτήριο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης, συνδυάζοντας την ιστορική του σημασία με την επιστημονική έρευνα και τη μελέτη της βυζαντινής παράδοσης.