Μνημείο για τους Εβραίους μαθητές του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων

Το Μνημείο για τους Εβραίους μαθητές του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης είναι ένα συγκινητικό και ιστορικά σημαντικό έργο που δεσπόζει στον αύλειο χώρο της Βίλας Καπαντζή. Πρόκειται για μια μεταλλική στήλη από οξειδωμένο χάλυβα, που φέρει κείμενο σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, εβραϊκά και αγγλικά). Η στήλη, «φυτεμένη» στο γρασίδι του κήπου, έχει αφήσει τα διάτρητα γράμματα ακάλυπτα, ώστε να οξειδωθεί από τη βροχή, υποδηλώνοντας την απουσία, την απώλεια και τη φθορά.

Το μνημείο τιμά τη μνήμη των σαράντα εβραίων μαθητών του Ε’ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης, των οποίων η φοίτηση διακόπηκε βίαια από τους ναζί τον Φεβρουάριο του 1943. Αυτοί οι μαθητές εκτοπίστηκαν το Μάρτιο του ίδιου έτους στο στρατόπεδο θανάτου του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, ακολουθώντας τη μοίρα της υπόλοιπης ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης.

Η Βίλα Καπαντζή, όπου βρίσκεται το μνημείο, υπήρξε η ιστορική έδρα του σχολείου από το 1939 έως το 1962 και σήμερα στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης. Η ανέγερση αυτού του μνημείου έγινε με πρωτοβουλία του συλλόγου αποφοίτων του σχολείου, τιμώντας την ιστορική μνήμη και την ηθική υποχρέωση να μην ξεχαστεί η τραγωδία των μαθητών αυτών.