Νάουσα

Κτισμένη στον πιο όμορφο εξώστη του Βερμίου, του άβατου τον χειμώνα όρους κατά τον Ηρόδοτο, η πόλη της Νάουσας μαζί με τα μικρά και μεγάλα χωριά της στο βουνό και τον κάμπο αποτελεί σήμερα τον τρίτο μεγαλύτερο δήμο της Ημαθίας με πληθυσμό 30.054 κατοίκους.

Ο ίδιος ο επίσημος τίτλος της από το Ελληνικό Κράτος ως «Ηρωική Πόλη της Νάουσας» αντανακλά τους ιστορικούς αγώνες και τις θυσίες των κατοίκων της, που έφτιαξαν έναν τόπο ευλογημένο από τη φύση αλλά και ευάλωτο στις στρατιωτικές συγκρούσεις που πήγαζαν από τις ιστορικές ανακατατάξεις της περιοχής.

Σε υψόμετρο 300 μέτρων, η Νάουσα εκμεταλλεύεται διαχρονικά το περιβάλλον για να μεγαλουργήσει. Την πόλη διασχίζουν τα ορμητικά νερά της Αράπιτσας, στην οποία οφείλεται η οργιώδης βλάστηση, η κίνηση τόσων εργοστασίων, η άρδευση των καρποφόρων δέντρων και των αμπελιών της.

Στα νερά της Αράπιτσας γράφτηκαν στιγμές απαράμιλλου ηρωισμού και αυτοθυσίας στην Επανάσταση. Τον Φεβρουάριο του 1822, η Νάουσα έγινε κέντρο της επανάστασης κατά των Τούρκων υπό την ηγεσία των Ζαφειράκη Λογοθέτη και Αναστάσιου Καρατάσου. Παρά την ηρωική αντίσταση, η πόλη κατελήφθη και λεηλατήθηκε. Χιλιάδες κάτοικοι αιχμαλωτίστηκαν ή σκοτώθηκαν, ενώ 13 γυναίκες προτίμησαν να πέσουν στον ποταμό Αράπιτσα για να μην αιχμαλωτιστούν. Για τον ηρωισμό των κατοίκων απέναντι σε έναν πανίσχυρο αντίπαλο και την συνεισφορά τους στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία από τον Τουρκικό ζυγό η Νάουσα είναι η μόνη πόλη που φέρει τον τίτλο «Ηρωική», με Βασιλικό Διάταγμα από το 1955.

Με τα ίδια νερά λειτούργησε μισό αιώνα αργότερα το πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας στην οθωμανική Μακεδονία, Λόγγου, Κύρτση και Τουρπάλη, εγκαινιάζοντας μια εποχή βιομηχανικής πρωτοπορίας για την πόλη και όλη την Βόρεια Ελλάδα. Στον επόμενο μισό αιώνα πολλά ακόμα εργοστάσια Ναουσαίων επιχειρηματιών θα ιδρυθούν στην πόλη, εκμεταλλευόμενα τον «λευκό άνθρακα» της Αράπιτσας, όπως η γνωστή κλωστουφαντουργία ΒΕΤΛΑΝΣ η οποία ιδρύθηκε το 1908 από τον εύπορο επιχειρηματία Ευάγγελο Λαναρά Μετά από δεκαετίες λειτουργίας, το εργοστάσιο έκλεισε, αφήνοντας πίσω του ένα κτίριο που συμβολίζει μια ολόκληρη εποχή για τη Νάουσα. Σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό τοπόσημο της τοπικής ιστορίας και κληρονομιάς και χρησιμοποιείται ως πολυχώρος πολιτισμού.

Στην περιοχή όπου εκτείνεται ο σημερινός δήμος της Νάουσας, στον πυρήνα του αρχαίου μακεδονικού βασιλείου, άκμασε κατά την αρχαιότητα η πόλη της Μίεζας. Ο Αριστοτέλης, ο διάσημος φιλόσοφος, δίδαξε στον Μεγάλο Αλέξανδρο και τους άλλους γόνους της βασιλικής οικογένειας της Μακεδονίας στην πόλη αυτή, κάνοντάς την σημαντικό κέντρο της φιλοσοφίας και της εκπαίδευσης.

Ο Δήμος της Ηρωικής Πόλης της Νάουσας, με τα πλούσια δάση του, είναι ιδανικός προορισμός για τους λάτρεις της φύσης και των υπαίθριων δραστηριοτήτων. Ανάμεσα στα πιο εντυπωσιακά μέρη της περιοχής βρίσκεται το άλσος του Αγίου Νικολάου ένας επίγειος παράδεισος ενώ το χιονοδρομικό κέντρο 3-5 Πηγάδια, το πρώτο στην Ελλάδα που διαθέτει τεχνητή χιονόπτωση, προσφέρει εξαιρετικές συνθήκες για χειμερινά σπορ και μία μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες κάθε χειμώνα.

Η Νάουσα είναι επίσης γνωστή και ως «Πόλη του Οίνου και της Αμπέλου» με ιστορία στην αμπελοκαλλιέργεια από τον 16ο αιώνα. Το βαθύ χρώματος και πλούσιας γεύσης ξινόμαυρο κρασί της, αναγνωρίστηκε νομοθετικά το 1971 ως Ονομασία Προέλευσης και σήμερα οι αμπελώνες της εκτείνονται σε 4.500 στρέμματα και δεκάδες οινοποιεία.