Μονή Γρηγορίου

Η Μονή οσίου Γρηγορίου βρίσκεται στα δυτικά παράλια του Αγίου Όρους και είναι χτισμένη δίπλα στη θάλασσα, πάνω σε βράχια. Η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική της σύνθεση προέκυψε ως ανάγκη για προστασία από τις επιθέσεις πειρατών που λυμαίνονταν την περιοχή κατά την περίοδο της ανέγερσής της (1310-1314). Ιδρύθηκε από τον Όσιο Γρηγόριο, μαθητή του Αγίου Γρηγορίου Σιναΐτη.

Η Μονή καταστράφηκε από δύο μεγάλες πυρκαγιές, οι οποίες σημάδεψαν την ιστορική της πορεία. Από αυτή του 1497 διασώθηκαν η σημερινή μεσαία πτέρυγα, το καμπαναριό και η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας που μπορεί να θαυμάσει ο επισκέπτης, ενώ η δεύτερη του 1761 έφερε την ανέγερση του νέου Καθολικού (1770) με τις σπουδαίες τοιχογραφίες του 1779 από τους Καστοριανούς ζωγράφους Γαβριήλ και Γρηγόριο. Από την πυρκαγιά διασώθηκε η εικόνα της Παναγίας της Παλαιολογίνας. Σημαντικές τοιχογραφίες του 1739 σώζονται και στο κοιμητήρι των Αγίων Πάντων.

Η βιβλιοθήκη διαθέτει το σπάνιο χειρόγραφο «Ο Ποιμήν» του Ερμά, ανάμεσα στα 20.000 και πλέον έντυπά της, στα οποία περιλαμβάνονται 300 κώδικες. Πλήθος σημαντικών κειμηλίων βρίσκονται στη συλλογή της Μονής, με ξεχωριστά αντικείμενα τον χρυσοκέντητο επιτάφιο του 16ου αιώνα, εγκόλπια, ευαγγέλια, σταυρούς, χρυσόβουλα, κηρόβουλα, φιρμάνια, καθώς και πολλά ιερά λείψανα.